Tire Necip Paşa Kütüphanesi,
II. Mahmud dönemi devlet adamlarından Gürcü Mehmed Necip Paşa tarafından 1827 senesinde yaptırılmıştır. Kütüphane, Batı Anadolu’nun Türk ve İslam eserleri yönünden önemli yerleşim merkezlerinden sayılan ve sahip olduğu tarihi güzellikler ve coğrafi özellikler bakımından Manisa ve Bursa gibi Osmanlı kentleriyle benzerlikler gösteren Tire’nin en önemli kültür ve sanat zenginliklerindendir. Necip Paşa’nın Tire’ye böyle bir eser kazandırmasının nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Esasen bu kentle doğrudan bir bağlantısı yoktur. İlgisi, Tire’de eğitim görmüş veya bu şehirde yaşamış bazı dostlarından dinlediği güzel intibalardan kaynaklandığı sanılmaktadır. 1826 yılında Tire’ye sürgün edilen ünlü tıp bilgini, tabib Şanizade Ataullah Efendi’nin Tire’ye gelişine nezaret eden Paşa, Tire’de uzun yıllar eğitim ve öğretim faaliyetiyle ülkeye hizmet eden tarihi İbn-i Melek Medresesi öğrencilerin orada –burada, ağaç gölgelerinde, kırık dökük yapı köşelerinde ders çalıştığını görünce cömert kişiliği ve ilim severliği gereği buraya bu kütüphaneyi yaptırmaya karar vermiştir. Büyük bir servet harcayarak meydana getirdiği bu eserin yaşaması için de hiçbir fedakarlıktan kaçınmamış, çok büyük akarlar vakfetmiştir.
Alim ve büyük servet sahibi olmasının yanı sıra dürüst ve mutemet kişiliği ile sarayın önemli kişilerinden sayılan Mehmed Necip Paşa kütüphaneyi yaptırdığı sorada ‘’ Baruthaneler Nazırı’’ olarak görev yapmaktaydı.
Klasik devir Osmanlı mimari uslubu ile inşa edilen kütüphane, kare şeklinde ve tek mekanlıdır. Üzeri sekiz kasnak üzerine oturtulmuş tek kubbe ile örtülmüştür. Ön tarafında bulunan revak kısmı sonradan camekanla kapatılarak okuma yeri olarak düzenlenmiştir. Bölgenin rutubetli ortamında kitapların etkilenmemesi için binanın zemini yerden yüksek tutularak fevkani biçimde inşa edilmiştir. Girişte yarım daire şeklinde yedi basamak bulunmaktadır. İç kısmın ortasında, buraya sonradan ilave edildiği anlaşılan sekizgen piramidal ahşap bir bölümü bulunmaktadır. El yazmalarıyla değerli basma eserler burada korunmaktadır. Bu kitaplar edebiyatımız için önemlidir.
1998 yıl sonu itibariyle Cumhuriyet döneminde ilave edilen Türkçe eserlerle birlikte kütüphanede bulunan toplam kitap sayısı 11.417’dir. Bunların 1147 adedi yazma, 1135 adedi değerli basma olmak üzere toplam 2282 adedi Osmanlı dönemine ait Arapça, Farsça ve Osmanlıca eserlerden oluşmaktadır. Bani Necip Paşa tarafından vakfedilen ve "Necippaşa Vakfı" adıyla tasnif edilen 671 adet eser mevcuttur. Kaybolmasının önlenmesi amacıyla her altı ayda bir, Tire’de İslam Hukuku’nda manen yükselmiş kişilerin lütfederek kütüphaneye gelip, ciltli demirbaş defterini kontrol etmeleri vakıf tarafından rica ile arzulanmaktadır. Tire’deki medresenin müderrisi ile eşrafın da hazır bulunacağı bu sayım işinde, hafız-ı kütübün ihmal ve kusuru sebebiyle kaybolduğu ortaya çıkan kitap olursa, yerine yenisi aldırılmak suretiyle ödettirilmesi, kaza ile olduğu anlaşılırsa mütevelli tarafından vakfın geliri ile satın alınıp yerine konulması istenmektedir. Necip Paşa Vakfı’na ait tüm kitaplar onarım ve bakımı yapıldıktan sonra kırmızı deri mahfazalar içine alınarak vakfedilmiştir. Bunların dışında, kütüphaneye sonradan kazandırılan ve "Diğer vakıf" adıyla tasnif edilen 1611 eser bulunmaktadır. Kütüphanedeki önemli eserlerden bazıları, 1948 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından Genel Müdürlük Kütüphanesi’ne alınmıştır. Necippaşa Kütüphanesi vakıflar Genel Müdürlüğü’ne bağlıdır. Mikrofilm ünitesi ve bilgisayarıyla araştırmacı ve okuyuculara her türlü hizmet Pazar ve pazartesi günleri dışında verilmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder